8 grudnia 2022
Przeczytasz ten artykuł w ciągu 8 minut
Sprzęgła - informacje podstawowe
- Sprzęgło to jeden z najważniejszych elementów odpowiedzialnych za przeniesienie napędu
- Nieumiejętny montaż i obsługa serwisowa może doprowadzić do jego niepożądanych usterek
- Brak smarowania powoduje powstawanie korozji piasty
- Sprzęgła marki SACHS oferowane są do większości pojazdów poruszających się po europejskich drogach.
Sprzęgło oraz elementy współpracujące, takie jak dwumasowe koło zamachowe czy też mechanizm wyprzęgający to jedne z najważniejszych podzespołów odpowiedzialnych za przeniesienie mocy i momentu obrotowego na koła. Jak każdy element eksploatacyjny, tak samo sprzęgło ulega zużyciu i wymaga okresowych przeglądów oraz wymiany. Należy pamiętać, że nieumiejętny serwis oraz niestosowanie się do najważniejszych zasad może drastycznie skrócić żywotność tego podzespołu.
Najczęstsze przyczyny awarii sprzęgła
Do uszkodzenia sprzęgła może dojść, jeżeli jest ono stale poddawane zbyt dużemu obciążeniu lub nieprawidłowo eksploatowane, np. w przypadku holowania ciężkiej przyczepy, chiptuningu czy nieprawidłowościach w pracy jednostki napędowej. Również trzymanie nogi na pedale sprzęgła może doprowadzić do jego szybkiego zużycia. Systemy współpracujące ze sprzęgłem i ich prawidłowa praca odgrywają również ważną rolę przy zużyciu elementów w układzie sprzęgła. Wynikający z nadmiernego obciążenia poślizg między tarczą sprzęgła, a tarczą dociskową lub powierzchnią koła zamachowego, może prowadzić do wystąpienia miejscowego przegrzania elementów odpowiedzialnych za tarcie, jak tarcza dociskowa czy powierzchnia koła zamachowego. Takie miejsca przegrzania termicznego zwiększają ryzyko wystąpienia szarpania, czy w ekstremalnych przypadkach nawet wystąpienia pęknięć na powierzchniach ciernych tarczy dociskowej lub koła zamachowego. Mogą również prowadzić do uszkodzenia powierzchni tarczy sprzęgła.
Inne możliwe przyczyny awarii sprzęgła to zatłuszczenie powierzchni ciernych lub obecność smaru z nieszczelności na uszczelkach wału korbowego lub wałka skrzyni biegów. Nadmiar smaru na wałku skrzyni biegów lub na łożysku pilotującym oraz nieszczelności hydraulicznego systemu aktywacji/wyprzęglania sprzęgła często skutkują zanieczyszczeniem lub zabrudzeniem powierzchni, co z kolei może powodować spadek momentu ciernego między tarczą sprzęgła a tarczą dociskową lub kołem zamachowym i doprowadzić do poślizgu lub szarpania w układzie sprzęgła.
W związku z tym, ważne jest wykonanie dokładnej analizy w celu ustalenia źródła problemu i jego natychmiastowe usunięcie. Nawet śladowe ilości oleju lub smaru zakłócają proces płynnego włączania sprzęgła w trakcie ruszania.
Odpowiednie smarowanie
Przestrzeganie zaleceń dotyczących smarowania poszczególnych elementów sprzęgła jest kluczowe dla ich sprawnego działania. W przeciwnym razie przedwczesnemu zużyciu mogą ulec np. tuleja prowadząca (zwana również prowadnicą rurową) oraz tulejka przesuwna wysprzęglika. Obecnie sprzęgła składają się z elementów, które zwykle nie muszą być smarowane. Wyjątkiem jest wielowypust piasty, czyli piasta tarczy sprzęgłowej. Dostępne zestawy sprzęgieł marki SACHS dostarczane są z torebką smaru o wysokiej wydajności – odpornego na temperaturę i wysokie obciążenia powierzchniowe. Ilość smaru jest wystarczająca do jednorazowego nasmarowania profilu piasty sprzęgła oraz jeśli jest taka konieczność, tulei prowadzącej, po której porusza się wysprzęglik. Nie należy stosować popularnych smarów miedziowych lub grafitowych, a jedynie specjalne smary odporne na wysokie temperatury! Stosowanie nieodpowiedniego smaru może prowadzić do nieprawidłowego działania sprzęgła.
Warto wiedzieć, że brak smarowania profilu piasty prowadzi do powstawanie korozji, która powoduje trudności w wyłączaniu sprzęgła, szarpania, a co za tym idzie - reklamacje klienta. Szczególnie istotne jest prawidłowe smarowanie wielowypustu piasty. Ten element należy nasmarować, a następnie najlepiej przesunąć tarczę sprzęgła w jedną i drugą stronę na wałku, na koniec usunąć nadmiar smaru z wielowypustu piasty i wałka sprzęgłowego. W przypadku użycia zbyt dużej ilości smaru i pozostawienia go w piaście, siła odśrodkowa rozrzuci go podczas pracy na okładzinę sprzęgła. Zabrudzone w ten sposób okładziny będą powodować szarpanie lub ślizganie się sprzęgła. Należy również pamiętać o zachowaniu idealnej czystości okładzin sprzęgła.
Odpowiednie smarowanie tulei prowadzącej wysprzeglik sprawia natomiast, że wysprzęglik porusza się po niej swobodnie, bez szarpnięć i zakleszczeń.
Uwaga! Nowe wysprzęgliki posiadają tuleję przesuwną z tworzywa, którego nie należy smarować.
Swobodnie poruszający się i optymalnie działający system wysprzeglania zapewnia nienaganne działanie sprzęgła, a co za tym idzie także skrzyni biegów.
Podsumowanie i najważniejsze zasady wymiany sprzęgła
Specjaliści z ZF Aftermarket opracowali kilka podstawowych porad i zasad na temat prawidłowego montażu i obsługi serwisowej sprzęgieł:
1. Najważniejsze jest zachowanie całkowitej czystości. Nawet dotknięcie powierzchni sprzęgła tłustymi rękami może skutkować jego późniejszym nieprawidłowym funkcjonowaniem – szarpaniem.
2. Piasta sprzęgła powinna być odpowiednio nasmarowana.
3. W przypadku nałożenia zbyt dużej ilości smaru, siły odśrodkowe spowodują rozrzucenie go siłą odśrodkową na powierzchnię sprzęgła, co może doprowadzić do awarii.
4. Przed instalacją tarczy sprzęgła, należy sprawdzić ją pod kątem bicia bocznego.
5. Aby uniknąć uszkodzenia wielowypustu piasty, podczas montażu skrzyni biegów tarczę sprzęgła i wałek skrzyni biegów należy współosiowo delikatnie „zapiąć”, bez stosowania siły, uważać przy centrowaniu, aby wałkiem nie uszkodzić czołowej powierzchni piasty tarczy sprzęgłowej.
6. Śruby docisku powinny być dokręcone zgodnie z instrukcją – „na krzyż” oraz z zastosowaniem odpowiedniego momentu dokręcania. Specjaliści z ZF Aftermarket zalecają także dokładną inspekcję systemu rozłączania / wysprzęglania sprzęgła oraz ewentualną wymianę zużytych części. Jeżeli dany pojazd wyposażony jest w koncentryczny cylinder odbiorczy (CSC), to najczęściej musi on zostać wymieniony.
Podczas wymiany sprzęgła należy także sprawdzić elementy sąsiadujące oraz obszar wokół sprzęgła. Jeżeli którykolwiek z elementów sąsiadujących jest zużyty lub zepsuty, to również należy go wymienić.
Pamiętaj, że sprzęgła marki SACHS odpowiedniego modelu można montować niemalże w każdym pojeździe, niezależnie jakie sprzęgło było zamontowane poprzednio.
O autorze
Grzegorz Fedorowicz
Grzegorz jest szkoleniowcem z wieloletnim doświadczeniem oraz zarządza segmentem pojazdów użytkowych w ZF Aftermarket. Jako #zfexpert jest gorącym zwolennikiem postępu technicznego w każdej dziedzinie:
"Nowe technologie dają unikalną możliwość wyjścia naprzeciw rosnącym ambicjom i potrzebom klientów."
